Nowa kwadrofonia

Kwadrofonia??? A cóż to takiego????

Dlaczego po 50 latach od jej początków i około 30 lat po zakończeniu jej stosowania - ktoś próbuje reanimować ten XX wieczny projekt?

Wiem, że prawie każdy kojarzy nazwę" Kwadro = cztery", fonia= dźwięk" - jednak mało kto miał okazję posłuchać płyt kwadrofonicznych na odpowiednim sprzęcie, a cóż dopiero mówić o poznaniu zasad kwadrofonii.

Zanim więc odpowiemy na kolejne pytanie: Dlaczego "NOWA KWADROFONIA" - w dużym skrócie podaję główne założenia kwadrofonii:

Idea Kwadrofonii – czyli odtwarzanie muzyki na 4 narożnych głośnikach, które emitują 8 kanałów dźwiękowych otaczających słuchacza ze wszystkich stron (z przodu, z tyłu i z boków)

- zapewnia słuchaczowi podobne wrażenia słuchowe i estetyczne, jakie ma muzyk grający w orkiestrze.

W analogiczny sposób również można ją stosować w wykonaniach muzyki "na żywo" w salach koncertowych.

Ja miałem możliwość słuchania kwadrofonii przez kilkadziesiąt lat, więc mogę zapewnić, że idea ta jest tak twórcza i fascynująca, że postanowiłem ją dalej rozwijać pomimo tego,

że od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku kwadrofonia praktycznie nie jest już stosowana.

Po kilku latach eksperymentów dźwiękowych udało mi się stworzyć bardzo podobny do niej system wielokanałowego przestrzennego stereo, który nazwałem

Spatial Stereo (Przestrzenne Stereo)

Porównajmy zatem układ kanałów w Kwadrofonii:

KWADROFONIA SQ/QS według Columbia Records/CBS, Inc.
1. Lewy przedni LEFT FRONT		2. Środkowy przedni. CENTER FRONT	3. Prawy przedni RIGHT FRONT
	SŁUCHACZE
8. Środkowy lewy CENTER LEFT			4. Środkowy prawy CENTER RIGHT
7. Lewy tylny LEFT BACK		6. Środkowy tylny CENTER BACK	5. Prawy tylny RIGHT BACK

i układ kanałów w Spatial Stereo:

Spatial Stereo 6.0 autor: Witold Antoni Ciechanowicz
1. Lewy przedni LEFT FRONT		2. Środkowy przedni. CENTER FRONT	3. Prawy przedni RIGHT FRONT
	SŁUCHACZE
8. Boczny lewy [SIDE LEFT]			4. Boczny prawy [SIDE RIGHT]
7. Lewy tylny LEFT BACK		6. Środkowy tylny CENTER BACK	5. Prawy tylny RIGHT BACK

Kanały z nowymi nazwami w Spatial Stereo

8. Boczny lewy SIDE LEFT i

4. Środkowy prawy CENTER RIGHT

Chociaż w obu systemach mamy osiem kanałów, to ich układ jest inny:

w Kwadrofonii mamy 4 kanały realne (narożne: 1,3,5, i 7) i 4 kanały wirtualne 2,4,6, i 8 (powstające automatycznie jako efekt stereo), a do nagrywania i odtwarzania potrzeba bardzo drogiego i skomplikowanego sprzętu,

w Spatial Stereo 6.0 mamy aż 6 kanałów realnych: 1,3,4,5,7 i 8, i tylko 3 wirtualne: 2,9 i 6, a to dlatego, że nagrywam utwory jako 3 stereofoniczne pliki AUDIO - FRONT, SIDE i BACK]. Ponadto jest tu nowy kanał nr 9 który znajduje się w samym środku obszaru słyszenia człowieka. Kanały 4 i 8 otrzymują nazwę boczne (SIDE), a kanał 9 - nową nazwę - centralny środkowy.

1 LF left front - lewy przedni	2 CF center front - środkowy przedni	3 RF riht front - prawy przedni
8 SL side left - boczny lewy	9 CM center middle - centralny środkowy	4 SR side right - boczny prawy
7 LB left back - lewy tylny	6 CB center back - środkowy tylny	5 RB right back - prawy tylny

Można spytać: "a po cóż aż tyle głośników??? Przecież ludzie przeważnie słuchają muzyki tylko na 2 głośnikach?" .

Odpowiedź na to pytanie jest banalnie prosta: słuchanie muzyki (czy to z płyt, czy na żywo) w systemach wielokanałowych jest całkowicie zgodne z naturalnym obszarem słyszenia człowieka, który obejmuje następujące dźwięki:

- dochodzące z przodu, z tyłu i z obu boków,

- dochodzące z góry (np. z przelatującego helikoptera),

- dochodzące z dołu (np. dźwięki poruszającego się metra).

Reasumując: przez całe życie jesteśmy otoczeni ze wszystkich stron dźwiękami, które odbieramy kierunkowo.

Jeżeli więc sami ograniczamy się do słuchania dźwięków tylko z przodu - robimy sobie niepowetowaną krzywdę, bo pozbawiamy się ekscytujących doznań dźwiękowych i estetycznych, których mogą doświadczać np. muzycy grający w zespołach (orkiestrach). Jako muzyk (kompozytor, dyrygent, aranżer) grający od 5 roku życia mogę zapewnić, że doznania te dają nieporównywalne z niczym innym wspaniałe uczucie, czasem nawet bliskie euforii!

Głównym celem mojej pracy jest

ZAPEWNIENIE SŁUCHACZOM TAKICH SAMYCH DOZNAŃ DŹWIĘKOWYCH

JAKIE MAJĄ MUZYCY:

- aby każdy słuchacz mógł poczuć się uczestnikiem wykonania muzyki,

- aby dystans między słuchaczem, a wykonawcą zmniejszyć do minimum.

I dlatego też stworzyłem system Spatial Stereo, który może służyć m.in. :

1. do nagrywania wielokanałowego (przestrzennego) muzyki,

2. do konwersji istniejących już nagrań STEREO na nagrania przestrzenne (od 4 do 9 kanałów).

Dla bardziej rozbudowanych struktur można: stosować Spatial Stereo 8.0 [to znaczy 12 kanałów z 8 głośników].

Eksperymentuję również z Spatial Stereo w 3D: głośniki znajdują się na podłodze, na suficie i w położeniu standardowym

Systemy eksperymentalne wymagają jeszcze dopracowania w celu uproszczenia ich i dostosowania do aktualnych możliwości odtwarzania.

Zapraszam do tego wszystkich chętnych!

Poszczególne wersje Spatial Stereo zostaną szczegółowo opisane w kolejnych zakładkach.

Spatial Stereo 4.0 na 4 głośniki,

Spatial Stereo 6.0 na 6 głośników,

Spatial Stereo 8.0 na 8 głośników,

Spatial Stereo w 3D na 8 głośników ustawionych na 3 poziomach: na suficie, na podłodze i w położeniu standardowym

Ponieważ postęp w rozwoju formatów muzycznych nadal trwa i mimo, że większość nagrań dźwiękowych nadal wykonywana jest w formacie stereo,

bez przerwy pojawiają się nowe programy komputerowe oferujące coraz to bardziej wyrafinowane możliwości tworzenia przestrzennych konfiguracji.

Wydaje się więc, że formaty te można już nazwać

KAPSUŁĄ DŹWIĘKOWĄ

bo słuchacz jest otoczony dźwiękiem ze wszystkich stron i kierunków. I być może, tak jak dzisiaj chodzimy do kina - w przyszłości będziemy chodzić do specjalnych

SALONÓW MUZYCZNYCH 3D,

w których będziemy delektować się muzyką.

Być może powstaną one przy Salonach Kinowych, które już mają odpowiednią do tego aparaturę nagłośniającą.

- . -